Bodemdaling

De zoutwinning door Nobian leidt over lange periodes tot een langzame en zeer gelijkmatige bodemdaling. Het staat voorop dat zoutwinning altijd veilig en verantwoord moet zijn, met oog voor de leefomgeving en het milieu. Om die reden laten we voorafgaand en tijdens de winning alle mogelijke gevolgen van zoutwinning, zoals bodemdaling, voor de langere termijn bestuderen en in kaart brengen. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) beoordeelt en controleert de hoeveelheid bodemdaling.

Hoe ontstaat bodemdaling door zoutwinning?

Nobian wint zout uit stevige gesteentelagen diep in de ondergrond. Tijdens de zoutwinning ontstaat een holte in de ondergrond die volledig gevuld is met pekel (zout water). Zo’n holte heet een caverne. De kracht vanuit het omringende gesteente zorgt ervoor dat deze caverne over een heel lange periode (eeuwen) langzaam in elkaar gedrukt wordt. Dit natuurlijke proces, bekend als ‘kruip’, treedt op tijdens zowel de actieve zoutwinning als in de periode daarna. De periode na de winning noemen we de nazorgfase.

De bodemdaling in de zoutwingebieden strekt zich uit over een zeer groot gebied, de zogeheten bodemdalingskom. Deze kom heeft een doorsnee van een aantal kilometer. Als gevolg daarvan blijft de scheefstand zeer beperkt zodat dit niet leidt tot schade aan huizen of gebouwen.

De huidige bodemdaling als gevolg van zoutwinning is ontstaan tijdens een periode van tientallen jaren. In Twente is Nobian als sinds 1918 actief, in Groningen wordt sinds eind jaren ‘50 zout gewonnen.

Veilige en verantwoorde bodemdaling

Tijdens de gehele cyclus van een zoutcaverne zorgt Nobian er op verschillende manieren voor dat de zoutwinning op een veilige en verantwoorde manier plaatsvindt. Van ontwerp tot aan nazorg van een caverne. De bodemdaling en mogelijke gevolgen daarvan laten we voorafgaand intensief bestuderen en houden we daarna continue in de gaten. 

Transparante monitoring

De bodemdaling meet Nobian jaarlijks met behulp van gegevens uit satellietmetingen (INSAR). Daarnaast laten we in alle zoutwingebieden elke vijf jaar via een waterpassing de bodemdaling uitgebreid controleren door een landmeetkundig bedrijf. 

SodM en onderzoeksbureau TNO beoordelen de resultaten van de metingen. Bovendien zijn de resultaten ook terug te vinden op NLOG.

Verantwoord afsluiten oude cavernes

De mate van bodemdaling neemt af nadat de winning uit een caverne is gestopt. Hoeveel de bodemdaling is, verschilt per caverne. Daarnaast hangt dit in elk zoutwingebied af van waaruit de ondergrond bestaat. Ook is de manier waarop een caverne definitief wordt afgesloten hierop van invloed. 

Nobian laat voor de zoutwingebieden in de provincie Groningen uitgebreid onderzoeken op welke manier de cavernes definitief afgesloten kunnen worden. Uitgangspunt hierbij is dat dit geen nadelige gevolgen heeft voor de omgeving. Dit kan bijvoorbeeld door een caverne voor een deel op te vullen. Van belang is dat de gekozen afsluitmethode ervoor zorgt dat een caverne ook na meer dan 100 jaar stabiel blijft en dat de bodemdaling zoveel mogelijk wordt beperkt. Een groep van experts, verenigd in het Cavern Closure Consortium (CCC), voert dit onderzoek uit. De resultaten bespreken we met SodM en worden gedeeld met de omgeving.

Afspraken met waterschap

Waar nodig bespreken we de gevolgen van bodemdaling op het landschap met het verantwoordelijke waterschap. Op basis daarvan maken we afspraken met het waterschap om het grondwaterniveau op een goed peil te houden. Het op peil houden van het grondwaterniveau voorkomt dat een landschap te nat of te droog wordt. Waar nodig worden kleine stuwen en/of gemalen geplaatst. Deze afspraken met het waterschap maken we zowel voor start van de winning, of voordat de winning in een gebied verlengd wordt. 

Bodemdalingscijfers, -effecten en -maatregelen

Voor elk nieuw gebied waar Nobian het voornemen heeft om zout te winnen, wordt vooraf een inschatting gemaakt van de bodemdaling en de mogelijke gevolgen daarvan op de leefomgeving. Dit geldt ook in het geval we een nieuwe vergunning moeten aanvragen om de zoutwinning in een bestaand zoutwingebied te verlengen.

Daarnaast wordt per winningslocatie aangegeven hoe de gevolgen van zoutwinning, zoals bodemdaling, samengaan met andere activiteiten in het gebied. Deze informatie komt terug in de vergunningsaanvraag voor een nieuw te ontwikkelen zoutwingebied. Dit gebeurt samen met de maatregelen die nodig zijn om de gevolgen van de zoutwinning zo klein mogelijk te houden. Zoutwinning kan pas plaatsvinden als het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), mede gebaseerd op het advies van SodM, een vergunning verleent voor de voorgenomen zoutwinning en voorgestelde maatregelen. 

Toezicht en controle

SodM is toezichthouder op de zoutwinning, nu en in de toekomst. Dit doet SodM op verschillende manieren, zoals:

• SodM beoordeelt de plannen voor zoutwinning en adviseert het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) over het verlenen van een vergunning voor zoutwinning;
• SodM controleert of Nobian zich aan de regels houdt. Deze regels gaan bijvoorbeeld over de zoutwinning, de veiligheid van werknemers en de gevolgen voor mens en milieu;
• SodM ontvangt elk jaar van Nobian een meetplan over hoe wij de bodemdaling gaan meten;
• SodM ontvangt en beoordeelt de bodemdalingsmetingen;
• SodM controleert of wij binnen de vergunde grenzen van bodemdaling blijven.

Meer informatie over SodM en hun toezicht op de zoutwinning bezoek: sodm.nl

Blijven verbeteren

Nobian blijft werken aan het verbeteren van de veiligheid­­ en duurzaamheid van onze zoutwinningsactiviteiten. Dit is een proces dat nooit af is. Nieuwe resultaten passen we direct toe. 

De manier waarop we de bodemdaling in een gebied in de gaten houden, is daar een goed voorbeeld van. We volgen daarvoor de volgende cyclus:

Informeren van de omgeving

De gevolgen van zoutwinning, zoals bodemdaling, zijn belangrijk voor de omgeving. Wij begrijpen dat bewoners hier graag meer over willen weten. Bijvoorbeeld over hoe bodemdaling zich in de toekomst in het gebied zal ontwikkelen. Maar ook welke mogelijke gevolgen er zijn en welke maatregelen we nemen om ervoor te zorgen dat de bodemdaling niet tot nadelige gevolgen leidt voor de leefomgeving. Daarom zet Nobian er zich voor in om de bodemdalingscenario’s toe te lichten en te bespreken met de omgeving. Daarnaast bespreekt Nobian de verwachtingen ten aanzien van de bodemdaling met lokale overheden en waterschappen, ook worden de scenario’s gedeeld en besproken met SodM. 

Binnen de gebiedsprocessen voor Heiligerlee/Zuiderveen en Zuidwending zal Nobian extra aandacht besteden aan de verwachte gevolgen van de zoutwinning, waaronder bodemdaling. Nobian zal bewoners extra informeren met feitelijke informatie tijdens bijvoorbeeld informatiebijeenkomsten en via nieuwsbrieven. Ook horen we graag van bewoners zelf als er specifieke wensen zijn over hoe zij over bodemdaling geïnformeerd willen worden. Daarmee kunnen we dan rekening houden.